9. Çin’e karşı Türk, Arap, İran İttifakı ve Türklerin İran Üzerindeki Hakimiyeti
Müslümanlığı kabul eden Türkler bölgeye yerleşmeye başlarlar. Çinlilere karşı Türkler Arap ve İranlılarla birlikte bugünkü Kırgızistan toprakları içinde kalan bölgede Talas Savaşı’nı kazanırlar (751).
Gazneli Mahmut (971-1030) başkenti İsfahan ve Gazne5 olan büyük bir imparatorluk kurar.
11. yüzyıla kadar böyle devam eder.
Abbasiler Döneminde, Halifeler iktidarı Türk komutanlarla paylaşır. Abbasilere karşı İran’dan gelen şii saldırıları yoğunlaşır. Selçuklu Tuğrul Bey (Sünni) Abbasi’ye yardıma gider (1055). Selçuklu Türkleri Bağdat’a ve İsfahan’dan Şam’a, İznik’ten Kudüs’e kadar uzanan bölgeye hakim olurlar. İran kökenli Selçuklu Devlet Adamı Vezir Nizamülmülk’ün (1018-1092) büyük katkısı olur Selçuklu’nun ilerlemesinde. 1071 Malazgirt galibiyeti ile Anadolu Selçukluların eline geçer. Kısa sürede Mısır hariç tüm Müslüman Doğu’ya hakim olurlar.
Asya’dan gelen Moğol fırtınası Abbasi’yi de yıkar (1258). Cengiz Han Yarım milyondan fazla İranlıyı öldürür.
1400 senesine doğru Türk İmparator Timurlenk Cengiz Han İmparatorluğu’nun eski parçaları Orta Asya ve İran’ı birleştirir.
.jpg)
10. Safevi (Bir Diğer Türk) İle Osmanlı Çatışmaları
Safevi Hanedanlığı (1502-1756) bir diğer Pers gücü.
1502’de Akkoyunlu Devleti’nin yıkılmasından sonra Şah İsmail, Şii Safevi Devleti’ni kurar. Şii İslam anlayışı bu dönemde daha da güçlenir.
Kökenleri bugünkü İran’ın kuzeybatısında, Azerbaycan sınırına yakın bir yerde bulunan Safevi Hanedanı Türk bir aile ve Ardebil şehrinden geliyordu. İsimlerini kurucuları olan Safiyüddin’den aldılar. Safevilerin en güçlü oldukları zaman I. Abbas'ın hükmettiği dönemdir.
Yavuz Sultan Selim bütün Türkleri ve Müslümanları tek bayrak altında toplayarak Türk-İslam birliğini sağlamak ister.
İki düşman vardır:
-İran (Safevi),
-Mısır (Memluk).
İki devletin Osmanlı’ya karşı işbirliğine gitmesi de Yavuz’u rahatsız etmektedir.
Şah İsmail Osmanlı Devleti’nde yaşayan Alevi Türkmenleri kışkırtır, yanına çekmek ister. Bu politika bardağı taşıran son damla olur. Yavuz Şah İsmail’in üzerine yürür. Bazı tarihçilerin iddialarına göre savaşa giderken Safevi yanlısı oldukları gerekçesiyle 40.000 Alevi Türkmeni öldürtür. Van yakınlarında Çaldıran Ovası’nda her iki tarafın da 80-100.000 civarındaki ordusu karşı karşıya gelir. Yavuz savaşı kazanır. 6 Eylül 1514’de Safevilerin başkenti Tebriz’e girer.
İranlılar rahat durmayıp yine Osmanlı’daki Alevileri kışkırtırlar. İsyanları fırsat bilip Tebriz ve Erivan’ı geri alırlar (1603). Karşılıklı saldırılar, savaşlar derken 1639 yılında Kasr’ı Şirin Anlaşması imzalanır. Bu Anlaşma ile bugün de geçerli olan sınırlar üzerinde anlaşılır.
.jpg)